İş Hukuku Hakkında Genel Bilgiler

İş hukuku; İş nedeniyle işçi ve işverenler arasında kurulan ilişkiler ve bunun yanında işçi ve işveren örgütlerinin (sendikaların) kendi aralarındaki ve Devletle olan ilişkilerini de düzenleyen bir hukuk disiplinidir.

Bireysel İş Hukuku: Tek işçi ile işveren arasında söz konusu olan ve iş sözleşmesi ile ortaya çıkan hukuki ilişkidir. Konuları arasında, iş sözleşmesinin kurulması, işin düzenlenmesi, çalışma düzeni, iş sözleşmesinin sona ermesi, işçinin ücreti, iş sağlığı ve iş güvenliği, çalışma süresi yer alır.

Toplu İş Hukuku: Çalışma ilişkilerinde tarafların sendikalar şeklinde örgütlenmesi ve çalışma ilişkilerinin bu kuruluşlar tarafından yönetilmesi şeklinde oluşan hukuki ilişkidir. Sendikalar Hukuku ve Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Hukuku olarak iki ayrı bölümden oluşur.

İş Sözleşmesi: Bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir. Özel bir şekle tâbi değildir. Süresi bir yıl ve daha fazla olan iş sözleşmelerinin yazılı şekilde yapılması zorunludur.
Yazılı sözleşme yapılmayan hallerde işveren işçiye en geç iki ay içinde tarafların uymak zorunda oldukları hükümleri gösteren yazılı bir belge vermekle yükümlüdür. İş sözleş meleri belirli veya belirsiz süreli yapılır.

Kısmî Süreli ve Tam Süreli İş Sözleşmesi : İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmî sürelidir.

Süreli Fesih : Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir.

İş sözleşmeleri;
a) İşi 6 aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak 2 hafta sonra,
b) İşi 6 aydan 1,5 yıla kadar süren işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak 2 hafta sonra,
c) İşi 1,5 yıldan 3 yıla kadar süren işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak 6 hafta sonra,
d) İşi 3 yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak 8 hafta sonra,
Feshedilmiş sayılır. Bu süreler asgari olup sözleşmeler ile artırılabilir. Bildirim şartına uymayan taraf, bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır. İşveren bildirim süresine ait ücreti peşin vermek suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir.

Feshin geçerli sebebe dayandırılması: 30 veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az 6 aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır. İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren 1 ay içinde iş mahkemesinde dava açabilir. İşçi kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının tebliğinden itibaren 10 işgünü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunmak zorundadır.

İŞÇİ: 4857 sayılı İş Kanununa göre “Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi denir. İşçi gerek sözleşmeden, gerekse de yasal yükümlülükten dolayı, işverene karşı iş görme, sadakat, çalışma şlartlarına uyma ve itaat etmelidir.

İş İlişkisi: İşçi ile işveren arasında kurulan ilişkiye iş ilişkisi denir

İŞVEREN: İşçi çalıştıran tüzel veya gerçek kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara denir.”

ALT İŞVEREN: Bir işverenin, başka bir işverene ait işyerinde belirli bir işin bir bölümünde veya eklentilerinde iş alıp kendi işçilerini çalıştırması olgusuyla kendisini gösterir. Alt İşveren İşi, İşveren Sıfatı Taşıyan Diğer Asıl İşverenden Almış Olmalıdır. İş, işletmenin ve İşin Gereği ile Teknolojik Nedenlerle Uzmanlık Gerektiren İşlerden Olmalıdır. İş, Asıl İşverenin İşyerinde Yapılmalıdır. İşçiler sadece bu işyerinde çalıştırılmalıdır. Bir işin alt işverene verilmesi hâlinde, alt işverenin uzmanlığını belgelendirmesi amacıyla; iş ekipmanı listesi, iş bitirme belgesi, operatör ve teknik eleman sertifikaları sözleşmeye eklenir. Daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile alt işveren ilişkisi kurulamaz.

İŞVEREN VEKİLİ: 4857 sayılı İş Kanununa göre;, “İşveren adına hareket eden ve işin, işyerinin ve işletmenin yönetiminde görev alan kimselere işveren vekili denir

İŞ YERİ: İşveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddî olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime denir. İşveren, işyerini ve işyeriyle ilgili değişiklikleri 1 ay içinde bölge çalışma müdürlüğüne bildirmelidir.

İŞ KANUNU HÜKÜMLERİ UYGULANMAYAN İŞLER :
a) Deniz ve hava taşıma işlerinde, b) Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işleri,
c) 50′den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde veya işletmelerinde,
d) Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil) hısımları arasında dışarıdan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde,
e) Ev hizmetlerinde, f) İş sağlığı ve güvenliği hükümleri saklı kalmak üzere çıraklar hakkında,
g) Sporcular hakkında, h) Rehabilite edilenler hakkında,
ı) 507 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanununun 2 nci maddesinin tarifine uygun 3 kişinin çalıştığı işyerlerinde.

Haftalık normal çalışma süresi, bir işçinin en fazla 45 saattir. İşveren veya taraflar haftalık normal çalışma süresi olarak 45 saatin altında bir çalışma süresi belirleyebilirler. Haftalık çalışma süresinin, çalışılan günlere eşit değil de farklı dağıtılması halinde, günlük normal çalışma, hiçbir şekilde 11 saati aşamaz.

FAZLA ÇALIŞMA: Haftalık 45 saati aşan çalışmalardır. Normal ücretten %50 zamlı hesaplanır.

FAZLA SÜRELERDE ÇALIŞMA: Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle 45 saatin altında belirlendiği durumlarda, uygulanan ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve 45 saate kadar yapılan çalışmalardır. Her bir saat fazla çalışma için, normal çalışma ücretinin %25 yükseltilmesiyle ödenir
· Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda 270 saatten fazla olamaz.



GÜNLÜK ÇALIŞMA SÜRESİNDEN SAYILAN SÜRELER
Madenlerde, taşocaklarında, yeraltında veya sualtında çalışılacak işlerde işçilerin kuyulara, dehlizlere veya asıl çalışma yerlerine inmeleri veya girmeleri ve bu yerlerden çıkmaları için gereken süreler.
İşçilerin işveren tarafından işyerlerinden başka bir yerde çalıştırılmak üzere yolda geçen süreler
İşçinin işinde ve her an iş görmeye hazır halde, çalıştırılmaksızın ve çıkacak işi bekleyerek boş geçirdiği süreler
İşçinin işveren tarafından başka bir yere gönderilmesi veya işveren evinde veya bürosunda yahut işverenle ilgili herhangi bir yerde meşgul edilmesi suretiyle asıl işini yapmaksızın geçirdiği süreler.
Çocuk emziren kadın işçilerin çocuklarına süt vermeleri için belirtilecek süreler.
işçilerin yerleşim yerlerinden uzak bir mesafede bulunan işyerlerine hep birlikte getirilip götürülmeleri gereken her türlü işlerde, toplu ve düzenli bir şekilde götürülüp getirilmeleri esnasında geçen süreler.

DİKKAT: İşin niteliğinden doğmayıp da işveren tarafından sırf sosyal yardım amacıyla işyerine götürülüp getirilme esnasında araçlarda geçen süre çalışma süresinden sayılmaz.

GECE SÜRESİ: “Çalışma hayatında gece en geç saat 20.00’de başlayarak en erken saat 06.00’ya kadar geçen ve herhalde en fazla 11 saat süren dönemdir. Çalışma süresinin yarısından çoğu gece dönemine rastlayan çalışması gece çalışması sayılır. Gece çalıştırılacak işçilerin sağlık durumlarının gece çalışmasına uygun olduğu, işe başlamadan önce alınacak sağlık raporu ile belgelenir.  Gece çalıştırılan işçiler en geç 2 yılda bir defa periyodik sağlık kontrolünden geçirilirler. Postası değiştirilecek işçi kesintisiz en az 11 saat dinlendirilmeden diğer postada çalıştırılamaz.
· Gece Çalışma Döneminde Günlük çalışma süresi en fazla 7.5 saattir. 
· Gece çalışmalarında fazla çalışma yaptırılamaz.
· 18 yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçiler ile mesleki eğitim almamış kişilerin sanayiye ait işlerde gece çalıştırılması yasaktır.

HAFTA TATİLİ: 7 günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az 24 saat dinlenme (hafta tatili) verilir. Hafta tatilinde çalışan işçiye hafta tatili ücreti dışında ayrıca yüzde elli arttırılmış ücret ödenir. Ulusal Bayram 29 Ekim günüdür. Genel tatiller ise, resmi bayram günleri , dini bayramlar, 1 Mayıs ve yılbaşı (1 Ocak) günleridir. Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağına toplu iş sözleşmesi ya da iş sözleşmeleri ile kararlaştırılabilir. İşçinin onayının alınması halinde de işçi bu günlerde çalıştırılabilir. İşçiler tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir.

Yıllık ücretli izne hak kazanabilmek için; işçinin işyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olması gerekir.

İZİN SÜRELERİ: 1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil) olanlara 14 günden, – 5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlara 20 günden, – 15 yıl (dahil) ve daha fazla olanlara 26 günden az olamaz. Ancak, 18 ve daha küçük yaştaki işçilerle 50 ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz.

ARA DİNLENMESİ: İşçilere; a) 4 saat veya daha kısa süreli işlerde 15 dakika, b)4 saatten fazla ve 7,5saate kadar (7,5 saat dahil) süreli işlerde yarım saat, c) 7,5 saatten fazla süreli işlerde bir saat, Ara dinlenmesi verilir. Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz.

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ:
İşverenler işyerlerinde İSG sağlanması için her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak, işçiler de İSG konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdürler.

İŞÇİLERİN HAKLARI: – İş görme borcunu yerine getirmekten kaçınma hakkı, Haklı nedenle fesih imkanı

İŞ KAZALARINDA BİLDİRİM: İşveren iş kazasını o yerin yetkili kolluk kuvvetlerine derhal, SGK’yada en geç kazadan sonraki 3 işgünü içinde, iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile bildirmek zorundadır.

MESLEK HASTALIĞI: Sigortalının çalıştığı ya da yaptığı işin niteliğinden dolayı uğradığı geçici ya da sürekli hastalık ya da bedensel ya da ruhsal özürlülük halleridir.İşverenin, durumu öğrendiği günden başlayarak 3 işgünü içinde, iş kazası ve meslek bildirgesi ile SGK’ya bildirmek zorundadır.

ÖZÜRLÜ VEYA ESKİ HÜKÜMLÜ ÇALIŞTIRMA: 
İşverenler 50 veya daha fazla işçi çalıştırıyorsa %3 özürlü, %2 eski hükümlü çalıştırmak zorundadır. Çalıştırmadığı her ay için 750 TL para cezası öder.

TAZMİNAT ÇEŞİTLERİ : 
Manevi Tazminat:
Maddi Tazminat:
 ( 1- Rücu Tazminatı 2- İş göremezlik Tazminatı 3- Destekten Yoksun Kalma Tazminatı)
· İş kazasında geçici iş göremezlik verilmesi için sigortalılık süresinin en az 1 gün olması gerekir
· İş kazaları ve meslek hastalıkları ile ilgili maddi sorumluluk konusu Borçlar Kanununda yer almaktadır

CEZAİ SORUMLULUK: İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmeyerek işçinin iş kazası veya meslek hastalığına uğramasına neden olan işverenin hukuki sorumluluğu yanında koşulları varsa cezai sorumluluğu da söz konusu olur.
İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmeyerek iş kazası veya meslek hastalığı sonucu işçinin ölümüne neden olanişveren veya vekili Kanunun 85. maddesine göre taksirle öldürme suçunun faili olarak, 3 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Fiil, birden fazla insanın ölümüne ya da yaralanmasına neden olmuş ise, işveren veya vekilinin 3 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılması söze konudur.
İşçinin yaralanması halinde , işveren veya vekili 3 aydan 1yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.

İŞİN DURDURULMASI VEYA İŞYERİNİN KAPATILMASI: Bir işyerinin tesis ve tertiplerinde, çalışma yöntem ve şekillerinde, makine ve cihazlarında işçilerin yaşamı için tehlikeli olan bir husus tespit edilirse, bu tehlike giderilinceye kadar işyerlerini iş sağlığı ve güvenliği bakımından denetlemeye yetkili iki müfettiş, bir işçi ve bir işveren temsilcisi ile Bölge Müdüründen oluşan beş kişilik bir komisyon kararıyla, tehlikenin niteliğine göre iş tamamen veya kısmen durdurulur veya işyeri kapatılır. Komisyona kıdemli iş müfettişi başkanlık eder. Komisyonun çalışmaları ile ilgili sekretarya işleri bölge müdürlüğü tarafından yürütülür. Bu maddeye göre verilecek durdurma veya kapatma kararına karşı işverenin yerel iş mahkemesinde 6 iş günü içinde itiraz etmek yetkisi vardır. Mahkeme itirazı öncelikle görüşür ve 6iş günü içinde karara bağlar. Kararlar kesindir
Bu maddenin birinci fıkrası gereğince makine, tesisat ve tertibat veya işin durdurulması veya işyerinin kapatılması sebebiyle işsiz kalan işçilere işveren ücretlerini ödemeye veya ücretlerinde bir düşüklük olmamak üzere meslek veya durumlarına göre başka bir iş vermeye zorunludur.
· İş Kanunu, 4 üncü maddesinde sayılan istisnalar dışında kalan bütün işyerlerine uygulanır.
· İlk sendika 1863 yılında Almanya’da ortaya çıkmış, Türkiye’de ise 1947’de sendika kurma hakkı tanınmıştır.

– Kanunda uygulanabilir bir hüküm yoksa, hakim, örf ve adet hukukuna göre, bu da yoksa kendisi kanun koyucu olsaydı nasıl bir kural koyacak idiyse ona göre karar verir.
– Hakim, karar verirken bilimsel görüşlerden ve yargı kararlarından yararlanır.
– İş Kanunu’nun 71. maddesine göre 15 yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır. Ancak, 14 yaşını doldurmuş ve ilköğretimini tamamlamış olan çocuklar, hafif işlerde çalıştırılabilirler.
– 15 yaşını doldurmuş, fakat onsekiz yaşını doldurmamış olan işçiler genç işçi olarak kabul edilir.

Özel Hukukun Bölümleri :

1-Medeni Hukuk :
a)Kişiler Hukuku b)Aile Hukuku c)Miras Hukuku d)Eşya Hukuku e)Borçlar Hukuku
2-Ticaret Hukuku 
a)Ticari İşletme H b)Ticaret Şirketleri H c)Kıymetli Evrak H d)Deniz Ticareti H e)Sigorta H f)Hava H
3-Fikir Hukuku
4-Devletler Özel Hukuku
4-Yargılama Hukukları
a)Medeni Yargılama Hukuku b)Ceza Yargılama Hukuku c)İdare (Yönetim) Yargısı
5-Devlet Hukuku
6-Devletler Kamu Hukuku
7-Mali Hukuk
8-İş Hukuku
a)Bireysel (Ferdi) İş Hukuku b)Kollektif (Toplu) İş Hukuku

İşgünü kaybına neden olan mesleki yaralanma olayları aşağıdaki hususlar için dikkate alınacaktır.
1. Toplam Olay Sayısı 2. Ölümlü Olaylar Sayısı
3. Ölümlü Olmayan Olaylar Sayısı 4. Geçici İş Göremezlik Olayları Sayısı
HAZIRLAYAN : Şeref ARSLAN
https://www.isgsinavi.com/is-hukuku-spot-bilgiler-konu-ozeti/