İş Hukuku Yasası
İŞ HUKUKUNUN TANIMI
İşçi ve işveren arasındaki iş ilişkilerini düzenleyen hukuk dalıdır.
İkiye ayrılır:
1-Bireysel İş Hukuku
Bireysel iş hukuku, Tek işçiyle tek işveren arasındaki ferden kurulan iş ilişkilerini konu alır. Bu bağlamda, işçi ve işveren arasındaki iş ilişkisinin kurulması, son bulması, son bulmasının sonuçları, işçi ve işverenin birbirine karşı olan borçları bireysel iş hukukunun kapsamına girmektedir.
2-Toplu İş Hukuku
Toplu iş hukuku, Hak ve menfaat uyuşmazlıkları ,Sendika üyeliğinin güvencesi ,Teşmil ,Grev ve lokavt gibi konuları inceler.
İŞ HUKUKUNUN KAYNAKLARI
1-RESMİ KAYNAKLAR
a-Yasama Kaynakları (Anayasa, Kanunlar)
b-Yürütme Kaynakları (Tüzük, kararname, yönetmelikler, Bakanlar Kurulu kararları, Genelge, Resmi Tebliğ)
c-Yargı Kaynakları (Mahkeme kararları)
d-Uluslar arası Kaynakları ( Uluslar arası çalışma örgütünün sözleşme ve tavsiye niteliğindeki kararları, çok taraflı anlaşmaları olan Avrupa birliği ve Avrupa konseyinin sözleşmeleri ile ikili sözleşmeler)
v İş hukukunun uygulamadaki ayrıntılarını düzenleyen organ bakanlar kuruludur.
2-ÖZEL KAYNAKLAR
a-İş sözleşmesi: İşçi ve işveren arasında yapılan iki taraflı sözleşmedir.
b-Toplu iş sözleşmesi: İşçi sendikası ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren arasında yapılan sözleşmedir.
c-İşyeri iç yönetmelikleri: 4857 Sayılı iş kanunumuzda hüküm yoktur. TİS’in eki, uzantısı niteliğindedir. İşveren tarafından hazırlanır ve uygulanabilmesi için Bölge Çalışma Müdürlüğünce onaylanması gerekir.
d-Çalışma koşulu haline gelmiş işyeri uygulamaları: Ölüm, doğum, bayram ikramiyeleri yada giyim ve yakacak yardımları verilmesi.
4857 SAYILI İŞ KANUNUN UYGULAMA ALANI
A– 4857 SAYILI İŞ KANUNUNUN FAALİYET KONULARI YÖNÜNDEN UYGULAMA ALANI
İş kanunun ilke olarak, 4. Maddedeki istisnalar dışında kalan bütün işyerlerine, bu iş yerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine ve işçilerine faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır.
- Maddede Sayılan İstisnalar Şunlardır:
1.Deni taşıma işleri
Deniz Taşıma İşleri: Denizde yapılan taşıma işlerinde iş kanunu hükümleri uygulanmaz. Buna göre; örneğin denizlerde kuru yük taşıyan bir geminin kaptanı, makinisti iş kanunu dışında kalıp Deniz İş Kanununa tabi olacaktır.
UYARI: Kıyılarda veya liman ve iskelelerde gemilerden karaya ve karadan gemilere yapılan yükleme ve bo şaltma işleri ile denizlerde çalışan su ürünleri üreticileri ile ilgili işler doğrudan doğruya İş Kanunu Hükümlerine tabi olacaktır.
2.Hava taşıma işleri
Hava Taşıma İşleri: Buna göre bir yolcu uçağının pilotu, hostesleri, kabin görevlileri, telsizcileri İ.K.’nın uygulama alanı dışında kalacaktır. Hava taşıma işlerinde Borçlar Kanunun Hükümleriuygulanacaktır.
UYARI: Havacılığın yer tesislerinde sürdürülen işler ve havada sürdürülen fakat taşımacılık kapsamına girmeyen işlerİ.K. hükümlerine tabi olacaktır. Örneğin; itfaiye uçak pilotları, zirai mücadele uçak pilotları vb
3. 50 ve daha az işçi çalıştıran tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerleri veya işletmeler
4.Bir Ailenin Üyeleri ve Üçüncü Dereceye Kadar(üçüncü derece dâhil) Hısımları Arasında Evlerde ve El Sanatlarına İlişkin İşler: İ.K.nın kapsamı dışında tutulmuştur. Örneğin; Halı dokuma gibi.
5.Ev hizmetleri: : Ev hizmetlerinde çalışan hizmetçi, ahçı, kâhya,şöför, bahçıvan vb.İ.K. ya tabi değildir.
6.Sporcular: Profesyonel sporculara iş kanunu uygulanmaz.
7.Esnaf ve sanatkarlar kanununa göre 3 kişinin çalıştığı işyerleri
8.Rehabilite edilenler
9.Çıraklar: Çıraklar kısmi istisnadır. İş sağlığı ve güvenliği hükümleri uygulanır.iş kanunu hükümleri uygulanmaz.
10.Aile ekonomisi içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işleri
B-4857 SAYILI İŞ KANUNUN KİŞİLER BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI
1.İşçi: İş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye denir.
2.İşveren: İşçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye denir.
3.İşveren vekili: İşveren adına hareket eden işletmenin yönetiminde görev alan kişidir.
4.Alt işveren: Asıl işin uzmanlık gerektiren bölümünde görev alan işçilerini yalnız bu işte çalıştıran kişidir.
C-4857 SAYILI İŞ KANUNUN İŞYERİ BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI
İşyerinin Tanımı;
İşveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birim” olarak tanımlanmıştır. İşverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen yerler (İşyerlerine Bağlı Yerler)ile dinlenme,çocuk emzirme, yemek, uyku , yıkan ma, muayene ve bakım ve mesleki eğitim ve avlu gibi diğer Eklentiler ve araçların da işyerinden sayılır.
Bir yerin, iş hukuku bakımından işyeri olarak kabul edilebilmesi için işçi çalıştırılması zorunludur ancak kaç işçinin çalıştığı önemli değildir.
İşyerini Bildirme
İş kanunu kapsamına giren bir işyeri kuran, devralan, çalışma konusunu değiştiren, iş kanunu kapsamından çıkan veya işyerini kapatan işveren durumu en geç 1 ay içinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın işyerinin bulunduğu yörenin Bölge Müdürlüğü’ne bildirmek zorundadır.
UYARI: İşveren işyeri bildiriminde bulunmasa da, işçiler işyerinde çalışmaya başladıkları tarihten itibaren İ.K.’ya tabi olurlar.
İşyerinin Devri
İşyeri veya bir bölümü, hukuki bir işleme dayalı olarak başkasına devredebildiğinde, devir tarihinde mevcut iş sözleşmeleri bütün hak ve borçları ile birlikte devralana geçer. Ancak devredenin sorumluluğu devir tarihinden itibaren 2 süreyle sınırlıdır.
İşyerinin Kapatılması
İşveren istediği zaman işyerini kapatabilir.ancak 2 hal dışında.Bunlardan ilki;işçi sendikasının işyerinde toplu iş sözleşmesi yapma yetkisi alma hali,ikincisi işyerinde grev kararı alınması hali.
Kaynak: